Witamy się z dawnym znajomym, Czasownikiem
- Czasownik odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje?
Jest nazwą czynności (co robi? pisze) lub stanu ( co się z nim dzieje? rośnie)
2. Czasownik odmienia się przez osoby
liczba pojedyncza:
1. osoba: ja gram
2. osoba: ty grasz
3. osoba: on (ona, ono) gra
liczba mnoga:
1. osoba: my gramy
2. osoba: wy gracie
3. osoba: oni (one) grają
3. Forma osobowa czasownika – kiedy jesteśmy w stanie określić osobę.
4. Bezokolicznik – forma nieosobowa zakończona na -ć lub -c, np. kochać, wymyślać, łazić.
5. Czasownik może występować w czasie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym.
Czas teraźniejszy czasowników
1. Odmień przez osoby w czasie teraźniejszym czasownik „pomagać”.
- pomagam
- pomagasz
- pomaga
- pomagamy
- pomagacie
- pomagają
2. Odmień czasownik „zbierać”
3. Rozwiąż w zeszycie zadania 3, 4, 5 i 6 / s. 42-43
Wehikułem czasu w… czas przeszły czasowników
- W czasie przeszłym czasowniki mają różne formy rodzajowe.
- W liczbie pojedynczej są trzy rodzaje: męski (czytałem), żeński (uczyłaś się) i nijaki (uśmiechnęło się).
- W liczbie mnogiej są dwa rodzaje: męskoosobowy (pojechaliście) i niemęskoosobowy (wygrałyśmy).
- Zapisz odmianę dowolnego czasownika na „p” w czasie przeszłym we wszystkich rodzajach wg wzoru ze str. 47.
- Rozwiąż w zeszycie zadania 3/46, 5/49.
Czy wróżka prawdę ci powie? Czas przyszły czasowników
- Czas przyszły prosty, np. „wygrasz” nie odmienia się przez rodzaje.
- Czas przyszły złożony, np. „będziesz grała” odmienia się przez rodzaje. Można też użyć bezokolicznika, np. „będziesz grać”, i wtedy nie da się określić rodzaju.
Zadania:
Odmień czasowniki użyte w przykładach przez osoby i liczby wg wzoru na str. 54
Lista zadań: 4, 6, 8 / s. 55
Wykorzystanie czasowników w praktyce
Wybierz jedno zadanie. Podkreśl w nim wszystkie czasowniki.
1. W czasie teraźniejszym napisz sprawozdanie z wydarzenia sportowego.
2. W czasie przeszłym opisz przeżycia małego kotka.
3. W czasie przyszłym napisz o swoich planach życiowych.
Pisownia czasowników z „ch” i „h”. Rodzaje czasowników w liczbie pojedynczej i mnogiej.
- W liczbie pojedynczej czasowniki mogą występować w rodzaju męskim (pływał), żeńskim (grała) lub nijakim (siedziało).
- W liczbie mnogiej czasownik występuje tylko w dwóch rodzajach: męskoosobowym (jechali) lub niemęskoosobowym (znalazły).
- UWAGA! Rodzaj czasownika możemy określić tylko wtedy, gdy jest on w czasie przeszłym, przyszłym złożonym lub w trybie przypuszczającym.
Niesforna cząstka „by”
- Łącznie piszemy ją z czasownikami w formie osobowej, jeśli grzecznie się do nich przykleja, np. „chciałbym”.
- Rozdzielnie piszemy ją:
- po bezokolicznikach, np. „Pływać bym nie chciał, ale mogę się poopalać”.
- po czasownikach zakończonych na -no lub -to, np. „Uwielbiano by ją, gdyby częściej pojawiała się w telewizji.”
- po wyrazach „warto”, „można”, „trzeba”, „wolno”, np. „Można by to zrobić prościej”.
- przed czasownikami, np. „Na twoim miejscu bym ją przeprosiła”.