Podział rzeczowników

(niebieski podręcznik s. 52–54)

Rzeczownik to część mowy, która nazywa osobyzwierzęta , rzeczyrośliny, a także zjawiskauczucia , pojęcia np. przyjacielpiesdomkwiatupałnadziejaprawo.
Odpowiada na pytania: kto? co?

Każdy rzeczownik ma przypisany rodzaj.
Tradycyjnie wyróżniamy:
rodzaj męski, np. pomysł;
rodzaj żeński, np. idea;
rodzaj nijaki, np. tworzywo.

Rzeczowniki odmieniają się przez liczby.
Występują w formie:
liczby pojedynczej, np. myśliciel;
liczby mnogiej, np. myśliciele.

Zadanie 4 i 7 zapisz w zeszycie!

 

 

Rozpoznajemy rzeczowniki

Rodzaje rzeczowników – zadania online

Rozpoznawanie rzeczowników – zadania online

Rzeczowniki własne i pospolite – zadania online

 

Odmiana rzeczowników przez przypadki 

(niebieski podręcznik s. 55–58)

 

Rzeczownik zmienia swoją formę w zależności od tego, z jakim wyrazem się łączy. Mówimy, że odmienia się przez przypadki.

 

Zadania z podręcznika

Deklinacja, czyli odmiana przez przypadki

Przypadki rzeczowników – zadania online

1. W mianowniku i bierniku występuje to samo pytanie:

    Mianownik: kto? co?  Biernik: kogo?co? 

Mama postawiła piękne kwiaty w salonie.

Należy zadać pytania z obu przypadków i zdecydować, który wariant brzmi logicznie:

Mama (kto postawiła?/co postawiła?) kwiaty – to pytanie raczej nie brzmi logicznie

Mama (kogo postawiła? co postawiła? ) kwiaty – to pytanie pasuje idealnie

Wyraz „kwiaty” w tym zdaniu występuje w bierniku. 

2. W bierniku wyrazy rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej przybierają końcówkę -ę: kogo? co? – książkę, studnię, ścianę, lampę; 

3. W Bierniku w l. pojedynczej w rodzaju żeńskim występuje zaimek wskazujący – tę nigdy – tą – tę książkę,  tę studnię,  tę ścianę, tę lampę 

4. Wszystkie wyrazy, które występują w wołaczu (o ty/wy!), oddzielamy od pozostałej części zdania przecinkiem:

„Kasiu, podaj mi tę książkę.”

Jeśli wołacz znajduje się w środku zdania, to wykorzystujemy dwa przecinki:

„Podaj mi, Kasiu, tę książkę.”

Zadanie 9 ze strony 58.

Temat i końcówka rzeczownika

 

Temat rzeczownika to część wyrazu, która informuje o jego znaczeniu i zasadniczo nie zmienia się podczas odmiany przez przypadki.

Końcówka rzeczownika to końcowa część wyrazu, która zmienia się w czasie odmiany i zależy od określonego przypadka.

W wielu rzeczownikach podczas odmiany przez przypadki następuje wymiana głosek w temacie, np. r wymienia się na rz (mur – murze), ó wymienia się na o (d – rodem). Takie wymiany nazywamy obocznościami.
Tematy, w których następuje wymiana głosek, nazywamy tematami obocznymi, np. rzeczownik woda ma trzy tematy oboczne: wod-, wodzi-, wód.

Zadania z podręcznika

Temat i końcówka – zadania online

 

Oboczności w odmianie  rzeczownika

 

(podręcznik s. 59–67)

W wielu rzeczownikach podczas odmiany przez przypadki następuje wymiana głosek w temacie:

r wymienia się na rz (np. mur – murze),
ó wymienia się na o (np. lód – lodem),
ch wymienia się na sz (np. mucha – musze),
ą wymienia się na ę (np. ząb – zęby),

k wymienia się na c (np. ręka – ręce),
st wymienia się na ść (np. most – moście),
e wymienia się na Ø (np. lew – lwu),
Ø wymienia się na e (np. matka – matek)

Takie wymiany nazywamy obocznościami.
Tematy, w których następuje wymiana głosek, nazywamy tematami obocznymi, np. rzeczownik droga ma aż cztery tematy oboczne: drog-, drogi-, drodz-, dróg.

Zadania z podręcznika

Zasady ortograficzne dotyczące rzeczowników

W liczbie pojedynczej we wszystkich wyrazach rodzaju żeńskiego stosujemy końcówkę -ą.
Końcówkę -om stosujemy w liczbie mnogiej wyrazów wszystkich rodzajów gramatycznych.

Zadanie 4 ze str. 59

Cząstkę nie z rzeczownikami piszemy…

Zadanie 7 i 8 ze str. 61

 

Print Friendly, PDF & Email