Przygotuj się do odpowiedzi na następujące pytania:

1. Gdzie i kiedy urodził się Jan Kochanowski? Jak długo żył? Jak się nazywa epoka, w której żył i tworzył?

2. Jak miały na imię jego żona i zmarła córka?

3. Jakie kraje odwiedził?

4. Gdzie studiował?

5. Na jakie etapy można podzielić jego życie?

6. Czym się zajmował? W jakich dziedzinach chciał zrobić karierę?

7. Co napisał? Co uważał za swoje największe literackie osiągnięcie?

 

„I wdarłem się na skałę pięknej Kaliopy,

gdzie dotychmiast nie było śladu polskiej stopy…”

 

 

Co poeta mówi o swojej twórczości?

 

Manifest literacki – deklaracja celów i zamierzeń artysty, grupy literackiej bądź reprezentantów określonego prądu literackiego.

Utwór autotematyczny – utwór podejmujący tematykę twórczości, sposobu pisania albo powstawania utworu.

Jan Kochanowski

Na swoje księgi

Nie dbają moje papiery
O przeważne[1] bohatery;
Nic u nich Mars, chocia srogi,
I Achilles prędkonogi[2];
Ale śmiechy, ale żarty
Zwykły zbierać moje karty.
Pieśni, tańce i biesiady
Schadzają się do nich rady[3].
Statek tych czasów nie płaci[4],
Pracą człowiek próżno traci.
Przy fraszkach mi wżdy naleją,
A to wniwecz, co się śmieją.

Postać mówiącą w wierszu można utożsamić z samym Kochanowskim, ponieważ tematem jej wypowiedzi jest twórczość poetycka. Osobisty charakter utworu podkreślają zaimki „moje”, „mi”.

Autor fraszki „Na swoje księgi” nie chce pisać o bohaterach, wielkich wydarzeniach i innych sprawach, którymi zajmują się wielcy twórcy (np. Homer). Pragnie zajmować się sprawami mniej poważnymi, codziennymi, niosącymi radość. Najważniejsza wartością,  o której powinny opowiadać fraszki, jest dla niego zachwyt codziennością, śmiech, wesołość, przyjemność.

 

Zadanie domowe dla chętnych: podaj nazwę kierunku filozoficznego, który za najwyższą wartość w życiu uznawał przyjemność.

Tęsknota za spokojnym życiem. Epikureizm w fraszkach Jana Kochanowskiego

 

  1. Czym jest epikureizm? Skąd pochodzi nazwa tego nurtu? Jakie rozumienie szczęścia proponuje?  Z jakimi innymi wartościami się łączy?
  2. Przeczytaj fraszkę „Na dom w Czarnolesie” i wskaż w niej wątki epikurejskie.
  3. Napisz notatkę na temat tej fraszki, opierając się na pytaniach z podręcznika.

Jan Kochanowski

Na dom w Czarnolesie

Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;
Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!
Inszy niechaj pałace marmurowe[1] mają
I szczerym złotogłowem ściany obijają,
Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym,
A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym,
Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością. 
 

Jan Kochanowski

Na lipę

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!
Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie
Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają.
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie[1]

Jan Kochanowski

Na zdrowie

Ślachetne zdrowie,
Nikt się nie dowie,
Jako smakujesz,
Aż się zepsujesz.
Tam człowiek prawie
Widzi na jawie
I sam to powie,
Że nic nad zdrowie
Ani lepszego,
Ani droższego;
Bogactwo, Młodość, Pozycja społecznaBo dobre mienie,
Perły, kamienie,
Także wiek młody
I dar urody,
Mieśca wysokie,
Władze szerokie Dobre są, ale —
Gdy zdrowie w cale[1]
Gdzie nie masz siły,
I świat niemiły.
Klinocie drogi,
Mój dom ubogi
Oddany tobie
Ulubuj sobie! 

O Fortuny zabawach losem ludzkim. Jan Kochanowski „Pieśń III” („Księgi wtóre”)

 

 

Zadanie domowe: Własnymi słowami wyjaśnij, czym jest pieśń i czym różni się od fraszki. Skorzystaj z definicji w podręczniku (str. 9 i 18)

 

Stoicyzm w „Pieśniach” Kochanowskiego

 

 

Print Friendly, PDF & Email